Solo tırmanış, alpinizm tarihinde Paul Preuss, Emilio Comici ve Georg Winkler gibi isimlerle birlikte anabileceğimiz saygı değer bir gelenektir. Ama, nedense 1960’lara kadar solo tırmanmak, çok fazla tercih edilmez, solo tırmanışlar sadece elit isimler tarafından gerçekleştirilir ve o dönemlerde, yetenekli tırmanıcılar, solo tırmanmayı, bir partnerle tırmanmak gibi normal kabul ederlerdi. Ama o dönemin bu yaygın düşüncesi, 1950’lerin iki büyük solo tırmanış ustasını Herman Buhl’u ve Cesare Maestri’yi es geçmemiz için sebep olamaz. 1960’lar dan sonra ise alpinizm arenasında bir çok solo tırmanıcı boy gösterdi, bir çok zorlu solo tırmanış gerçekleştirildi. Solo tırmanışlardaki bu gelişim bile, bence başlı başına bir araştırma konusudur. Georges Nominé, Alessandro Gogna, Renato Casarotto, Christophe Profit, Slavko(Miroslav) Sveticic ilk aklıma gelen solo tırmanıcılar. Ancak ben özellikle ikisi üzerinde durmak istiyorum. Renato Casarotto ve Slavko(Miroslav) Sveticic. Açtıkları onca rota, gerçekleştirdikleri zorlu tırmanışlar yanında, ikisi de ölümlerinin trajikliği ile bunu hak ediyorlar.
Renato CASAROTTO(1948-1986)
Foto: WikipediaRenato Casarotto ismi, 1970’lerin sonlarından itibaren, belki de yaklaşık 10 yıllık bir süreçte dağcılık camiasında solo tırmanışla aynı anlama gelmekteydi ama bir çoklarımız gibi ben de ismini ilk olarak 1986 yılında K2 deki “kara yaz” da ölenlerin arasında okudum. 1986 yazında, K2 de 13 tırmanıcı hayatını kaybetmişti. Bu rakam, o zaman, 84 senelik bir geçmişi olan K2 tırmanış tarihinin en yüksek rakamıydı[1]. İşte Renato Casarotto da bu listedeki isimlerden biriydi. Aynı yaz ilk çıkışı yapılan Magic Line[2] rotasını tek başına deneyen bir İtalyan tırmanıcı. İlk okuduğumda, “Eee normal abi, ölür tabi” gibilerinden bir tepki verdiğimi hatırlıyorum. Ancak alpinizm tarihini, tırmanış kronolojilerini her karıştırdığımda, karşıma onlarca zorlu rota, bir çok solo tırmanışla çıkan bu sıra dışı İtalyan beni çoktan o zamanki tepkimin yanlışlığına ikna etti. Yeni nesil solo tırmanıcıların Cv lerinin ilham verenler kısmında ise Casarotto ismi sanki bir zorunluluk gibiydi.
Benim o zaman verdiğim tepkilerin benzerlerini 1977 yılında, bir tırmanışın akabinde dağcılık camiası da vermişti. O zamanlar 29 yaşında olan Casarotto’nun Peru Andlarında bulunan Huascuran Norte kuzey yüzünde gerçekleştirdiği solo tırmanış derin bir şaşkınlık yaratmıştı. Casarotto, 6768 m.’lik bu zirvenin 1600 metrelik devasa kuzey duvarında 17 günlük sürekli bir tırmanışla zirveye ulaştı. Tırmanışta sadece bir gün iyi hava yakalayabilen Casarotto’nun bu hattı bugün İtalyan(Casarotto) direttisiması olarak anılmaktadır. ED3 zorluğundaki rotanın ilk çıkışından beri tekrarı yapılamadı ve bugüne kadar rota üzerinde en az 3 tırmanıcı yaşamını yitirdi.
Tırmanış dünyasının o zamanki şaşkınlığı bir kenara bırakılırsa Casarotto’nun bu tırmanışı gerçekleştirecek gelişimi yakaladığı, çok uzun olmayan ancak çok dolu bir dağcılık geçmişi vardı. 1948 doğumlu Casarotto da birçok ünlü İtalyan tırmanıcı gibi tırmanmaya askerlik hizmeti sırasında başladı ve 1970’lerin başından itibaren Dolomitler’de kendisini geliştirdi. Bu dönemden en akılda kalan tırmanışı Civetta grubunda bulunan Torre Triesta zirvesindeki Cassin Rotası’nın kış çıkışıdır. O zamanlar Casarotto 25, partneri Diego Campi ise sadece 15 yaşındaydı. 70’lerin ortalarına kadar Casarotto, 5 günde solo olarak gerçekleştirdiği Civetta Kuzey-batı yüzü ilk kış çıkışı gibi bir çok TD ve ED zorluğunda ki rotanın tozunu attırdı.
Peki neden Casarotto solo tırmanışta bu kadar başarılıydı? “Çok güçlü tırmanıcılarla birlikte tırmansam bile hep lider tırmanmaya yönelik bir saplantım vardı. Belki de yanlıştı ama asla başkasının ipine asılı olarak kendimi rahat hissetmedim. Sanırım bu yüzden solo tırmanışlara yöneldiğim zaman büyük bir boşluk hissetmedim.” diyordu Casarotto.
Olgunluk döneminin getirileriyle birlikte Casarotto zorlu rotalar da açmaya başladı. 1977’de Pale di San Lucia’da bulunan Spiz di Lagunaz güney dihedralinde, ilk defa klasik alpin derecelendirmesinin o zamanki son noktası olan “grade VII” ı telaffuz etti. Huascuran Norte kuzey duvarındaki rotası da bu dönemine denk gelir. Bu rotası 6500 metrenin üzerinde bulunan, 5.9 ve A2 derecesindeki son ip boyuyla bile dudak uçuklatmaktadır.
Yavaş yavaş ustalığa adım atan Casarotto 1979 yılında Fitz Roy tırmanışı ile bu döneminin ilk hünerlerinden birini sergiledi. Partnerleri tarafından yalnız bırakılan Casarotto, ağır hava yüzünden sürekli geri adımlar atmak zorunda kalmasına rağmen, 43 günlük bir uğraşı ve toplamda 9 günlük bir tırmanış süresiyle, sabırla döşediği sabit hatlarla Fitz Roy’un çıkılmamış olan kuzey sütununun ilk çıkışını yapmayı başardı ve rotayı V+, A2 olarak derecelendirdi.[3] Rota, uzunluk, kaya yapısı ve pozisyonu itibariyle hala Fitz Roy masifindeki en iyi rotalardan birisidir. Bu çıkışıyla birlikte dağın ilk solo tırmanışı da gerçekleştirilmiş oldu. Dağın ikinci solo çıkışı ise bundan ancak 7 sene sonra uçan Avusturyalı Thomas Bubendorfer[4] tarafından Kaliforniyalı rotasından yapılabildi.[5] İlk çıkışını gerçekleştirdiği bu kuzey sütununa, tırmanışı esnasında ona ana kampta destek olan ve yalnız bırakmayan karısı Goretta’nın ismini verdi (Goretta Pillar).
Casarotto, 1982 kışında bir çoklarına göre en zorlu tırmanışı kabul edilen çıkışını gerçekleştirdi. İtalya’daki Veni vadisinden 45 kg’lık sırt çantası ile tırmanışa başlayan Casarotto, Mt. Blanc Kütlesi’in kuzey tarafında bulunan, Auguille Noire de Peutrey batı yüzü, Ratti-Vitali rotası (TD, 650m.), Gugliermina zirvesi, Gervasutti-Boccalatte rotası (TD+, 600 m.) ve Freney merkez sırtını(TD+, 600m.) 14 günde art arda tırmanarak Mt. Blanc’ın zirvesine ulaştı. Tırmanışın en zor etaplarını fırtına altında geçen Casarotto’nun hayatta olup olmadığı bilinmiyordu. 14. gün Courmayeur’da bulunan rehber arkadaşları onun için alarm verdiler. Fırtına ağırlaşmadan hemen önce bir helikopter Casarotto’yu Freney Merkez sırtının sonlarında ağır kar koşullarıyla sarılmış olarak belirledi. Bu tırmanışının son bivağını ise, Mt. Blanc’ın zirvesinde çok ağır bir fırtına altında yaptı.
1983 senesinde, o zaman ilk çıkışı yapılmamış olan Broad Peak kuzey zirvesini, kuzey sırtı üzerinden 7 günde gene solo olarak tırmandı. Zirve denemesinin son gecesini, çadırsız, tulumsuz ve çantasız olarak bir buz yamacında, boşlukta asılı duran bir kaya bloğunun üstünde geçiren Casarotto’nun inişi bile 3 gün sürdü. Bir sonraki sene Denali’de açtığı karmaşık sırt hatlarından oluşan 2,5 km. yüksekliğinde ve 5 km. uzunluğundaki sırt rotası bugün “The ridge of no return” olarak anılmaktadır.
Son tırmanış:
1986 yazının ilk günlerinde K2’ye hareket eden Casarotto ve eşi Goretta, o yaz için izin verilen sayısız tırmanıştan habersizlerdi. Ancak günler ilerledikçe ana kamp dolmaya başladı. Gene de Casarotto dağa erken varmaları sebebiyle avantajlı olduğunu düşünmekteydi. Tek başına ve sabit hatlar olmadan tırmanan Casarotto, Magic Line’da ki ilk denemesinde 8000 metre civarında fırtınaya yakalandı. Cehennem gibi bir inişten sonra ana kampa vardı. Ana kampta bir ara eve geri dönmeyi düşündü ancak fikrini değiştirerek bir deneme daha yaptı. Altı günlük bir uğraş ile zorlu etapları geride bırakarak 8300 metreye ulaştı ancak hava gene kötüye gitti. Zirveden sadece 311 metre aşağıda ve önünde kalan basit etapları bırakarak yine geri çekilmek zorunda kaldı. Ana kampta taşıyıcılar Casarotto’yu eve götürmek üzere gelmişlerdi. Artık dönme vaktiydi ancak Casarotto son bir deneme için yine fikir değiştirdi. Hava şartlarının iyi gitmesini ummaktaydı ama gene beklediği gibi olmadı. Bozan hava ile birlikte tırmanışa devam etmek tam bir intihar olacaktı. Casarotto kızgın bir şekilde yine inişe geçti. Rotanın tüm detaylarına hakim olan Casarotto rahatlıkla buzula kadar indi. Artık yapması gereken tek şey, diğer ekspedisyonların izlerini takip ederek ana kampa ulaşmaktı. Ancak ana kamptan yaklaşık olarak 20 dakika mesafede bir trajedi gerçekleşti. Bir kar köprüsü ağırlığına dayanamayarak çöktü ve Casarotto yaklaşık 40 metre derinliğindeki buzul yarığına gömüldü. O sırada ana kampta bulunan Kurt Diemberger, Casarotto’nun düşüşünü gördü ve karısı Goretta’ya haber verdi. Casarotto ile yapılan telsiz görüşmesi sonrasında hemen bir kurtarma organize edildi. Düştüğü buzul çatlağı bulunduktan sonra onu kurtarmak için aşağıya inen Diemberger’e tüm hissiyatını kaybettiğini söyledi. Çatlaktan yukarıya çekilirken bilincini yitiren Casarotto yüzeye çıkarıldığında ölmüştü. Sonrasında ise bedeni karısı Goretta’nın isteği ile buzul çatlağına geri indirildi.
Son not:
Casarotto’nun, hayatına mal olan K2 güney, güney batı sırt rotası ismini Reinhold Messner’den almaktadır. Messner 1979 senesinde gerçekleştirdiği bir ekspedisyonla dağın bu rotasını denemiş, ancak o zamanlar Jerzy Kukuczka ile 14 sekiz binlik yarışında olduğu için, rotayı terk ederek klasik rota olan Abruzzi sırtından zirveye ulaşmıştı. Messner, “K2, Mountain of Mountains” isimli kitabında bu rotaya Magic Line ismini koymuştur. 1979 senesindeki bu ekspedisyona dahil olan dağcıların listesi incelendiğinde, Renato Casarotto isminin de listede olduğu görülür. Ama bu ekspedisyonla ilgili olarak ne Casarotto’nun tırmanış Cv sinde detay vardır, ne de Casarotto ismi bu eksedisyonla ilgili olarak Messner tarafından fazlaca telaffuz edilir. Ayrıca Messner’in 1985 senesinde kuzey Troll, İtalya’da bulunan şatosunda tüm dünya genelindeki sayılı yüksek irtifa dağcılarının katılımıyla verdiği davetinde, Casarotto’nun Magic Line’ı tek başına tırmanma girişimiyle ilgili bunu asla başaramayacağı yönünde konuştuğu biliniyor. Bu sebepler dahilinde “Truimph and Tragedya” kitabının yazarı Jim Curran’a göre 1986 yazında K2 de başarılı olması gereken bir tırmanıcı varsa, bu kesinlikle Renato Casaroto idi. Belki de bu sebepten dolayıdır ki, aslında çok dikkatli ve temkinli bir tırmanıcı olduğu bilinen Casarotto, o yaz şansını bu kadar zorlamıştı, kim bilir?
Slavko(Miroslav) SVETICIC(1958-1995)
Foto: caranorte.comSlavko Sveticic ismi dağcılık camiasında çok bahsi geçen, sıkça telaffuz edilen bir isim değildir. Ancak, Sveticic tırmandığı 1200 ciddi alpin rota ile, ki bunlardan 460’ı ilk çıkıştır, kesinlikle döneminin sayılı alpinistlerinden biriydi.
Sveticic, 1958 yılında Slovenya’nın (o zamanki Yugoslavya) kuzey batısında bulunan küçük bir köy olan Vosjo’da doğdu. Kendi evi Slovenya’da açtığı kayda değer bir çok rotanın yanında, Dolomitler’de özellikle Marmolada’nın pürüzsüz doğu yüzünde açtığı yeni rotalarla dikkat çekti. Belki de en kayda değerleri Sloven alpin gurusu Frank Knez[6]’le birlikte açtığı Zlati Prah, Oceh ve Tempo Atomico (VII+ and A3) rotaları ile ilk çıkışını onsight ve solo olarak gerçekleştirdiği Elephant Pilların sol yüzündeki Savana(VII-) isimli rotası olarak gösterilebilir.
Aslen bir metal işçisi olan ve mesleğini yaklaşık yedi sene boyunca icra eden Sveticic, 1980-83 yılları arasında gerçekleştirdiği bir çok zorlu tırmanış ve ilk çıkışın ardından mesleğini bırakarak hayatını alpinizme adadı.
Sveticic 1984 senesinde, artık her yetkin alpinist için zorunluluk kabul edilen meşhur alpin üçlemeyi bir haftadan biraz uzun bir sürede tamamladı. İlk önce Grandes Jorasses kuzey yüzünde Walker Spur rotasını, sonrasında ise Matterhorn kuzey yüzünde Schmid rotasını tırmandı. Son olarak Eiger kuzey duvarının 1938 klasik rotasını, kötü hava koşullarına rağmen 8 saatte solo olarak bitirdi.
Sveticic, cesurca gerçekleştirdiği solo çıkışları ile tanınmaktaydı. Ancak tüm tırmanışları arasında Batı Alplerde gerçekleştirdiği dört solo çıkışı ve bu çıkışlardaki performansları eşsizdir.
- Grandes Jorasses kuzey yüzünde solo olarak açtığı Manitu isimli rotası. [Croz Spur’un hemen solunda bulunmaktadır.](VII+, A3+, 1200m, 31 saat)
- Extreme Dream rotasının ilk solo çıkışı ve o zamana kadar yapılmış 2. tam tekrarı. [Extreme Dream rotası, Grandes Jorasses kuzey yüzünde, Boivin/Vionnet-Faussat, tarafından 1987’de açılmıştır.] (ABO, VI/6, 90º, 1,200 m. 9 saat)
- Pointe Whyper’deki Bonatti/Vaucher rotasının ilk solo çıkışı. [Grandes Jorasses Kuzey yüzünde Walter Bonatti ve Michel Vaucher tarafından 1964 senesinde açılmıştır.] (ED3/4, VI ve A2+, 1100m.)
- Eiger kuzey yüzündeki Harlin (direct) Rotasının ilk kış çıkışı ve tabi gene solo olarak.( ED+, VI+, A2, 80° /60° , 1800 m., 26 saat).
Özellikle Harlin Direct rotasındaki performansı, bu rota açılırken harcanan 45 günlük süre ve 10 tırmanıcının emeği göz önüne alınarak değerlendirilirse, Sveticic in kapasitesi rahatlıkla algılanabilir.[7] Sveticic yaptığı bu tırmanışla çok fazla anılmaz ama tırmanışı gerçekleştirdiği 1990 senesinde, dünyada bu zorluktaki bir çıkışı tamamlayabilecek alpinist sayısının iki yada üç olduğu da bir gerçektir.
1980-90 arasında And dağlarına(Peru ve Bolivya) yaptığı beş yolculukta da bir çok ilk çıkış gerçekleştirdi. Huascuran Sur batı yüzünde açtığı 1000 m.lik yeni rotası da bunlardan biridir. 1982 yılında, Aconcagua güney yüzünü, Messner rotasının bir varyantı ile ilk kez tırmandı. 1988 yılında Aconcagua’ya geri dönen Sveticic, Güney-Batı sırtının[8] ilk çıkışını partneri Milan Romih’le gerçekleştirdi. Bu çıkış aynı zamanda güney batı sırtı üzerinde bulunan 6000 metre yüksekliğindeki Aconcagua piramidinin de ilk çıkışıdır. Sveticic inişini ise neredeyse bu tırmanışları kadar zorlu olan güney yüzü, Fransız rotasından[9], tek başına ve ipsiz olarak sadece 10 saatte gerçekleştirdi, bu iniş hali hazırda bir rekor olarak durmaktadır. Bu çıkıştan bir ay kadar sonra, gene Aconcagua güney yüzünde Fransız rotasının sağında kalan yeni bir hattı 18 saatlik devamlı bir tırmanışla tamamladı. Rus Ruleti adındaki rota yüzün ortasında bulunan buzuldan sonra merkez rotaya bağlanmaktadır. 1990’da Mount Cook üzerinde solo olarak tırmandığı ana zirve direttisimasını da içeren iki rotası da başarılı çıkışlarındandır.
Kendi evi olan Slovenya’da bulunan 600 metrelik Stajerska Rinka duvarı, direk rotasındaki (V+) 20 dakikalık çıkış süresi, sürat adamı Dan Osman’ın, Masters of Stone serisinin dördüncü filminde bulunan performansından[10] çokta farksız değil. Her bir saniye için yarım metre…
Mont Blanc zirvesinde sonlanan ve 12 saatte tamamladığı, Aiguille du Midi kuzey yüzü merkez kulvarı(1000 m.) ve Mont Blanc de Tacul Süper kulvarı(900 m.) ardışık tırmanışı da başarılı solo çıkışlarındandır.
Himalaya’larda yaptığı en kayda değer çıkışı, hiç kuşkusuz, solo olarak açtığı Annapurna Batı Yüzü’ndeki rotasıdır. Rota Messner ve Swiss rotaları arasında kalan bir hattır. Bu çıkış aynı zamanda batı yüzünün ilk solo çıkışıdır. Ancak hattı tamamladığı halde ağır hava koşulları nedeniyle zirveye ulaşamamıştır.
Son Tırmanış
Sveticic’in sadece tırmanışta değil, yaşamda da bireysel bir stili vardı. Belki bu sebepten dolayı en büyük hayali Gasherbrum IV batı yüzünün ilk solo çıkışını gerçekleştirmekti. Sveticic, 1995 senesinde bu hayalini gerçekleştirmek için Gasherbrum IV’ün ünlü batı duvarının altındaydı. Kuzey batı sırtından yaptığı iki ardışık tırmanışla aklimatize olan ve iniş için bazı malzemeleri döşeyen Sveticic, batı yüzündeki merkez sırtın ilk solo çıkışını yapan ilk insan olmak için 15 Temmuz 1995’de Gasherbrum IV batı yüzüne sarıldı.??
Geceleri tırmanan Sveticic, gündüzleri yüzü döven çığlardan ve kayalardan saklanıyordu. İki günlük bir eforun ardından, 60/70o civarındaki kar ve buz alanlarını ve 6600 metre civarında bulunan, dik ve kırılgan kaya yapısına sahip olan kara kule etabını atlatarak 17 Temmuz sabahı 7100 metreye ulaşan Sveticic, bu noktada bivakladı. Fakat ulaştığı noktadan sonraki pasajlar hayal ettiğinden daha zorlu çıktı. Yüzün daha üst kısımlarını tırmanma girişiminde bulunduğunda bir gece önce yağmış olan toz karla karşılaştı. 50 m altında, 7100 m.deki bivak noktasına geri indikten sonraki gece hava patladı. 19 Temmuz gecesi telsiz anonsunda artık inişe geçtiğini söyleyen Sveticic, en son 20 Temmuz’da yavaş bir şekilde iniş yaparken görüldü.
Bir kaç gün süren ağır kar fırtınasından sonra Sveticic’den bir daha haber alınamadı…
Son Not:
Sveticic’in son tırmanışı esnasında ana kampta bulunan Sloven Tomaz Jamnic aynı zamanda Sveticic’in tırmanışını koordine ediyordu. Slavko ile aynı zamanda, Gasherbrum IV kuzey batı sırtını deneyen 12 kişilik bir Kore ekspedisyonu da ana kamptaydı. Sveticic kaybolduktan sonra Jamnic’in Kore ekspedisyonun lideri olan Cho Sung-dae’ye verdiği bilgilerden, Sveticic’in uyku tulumu taşımadığı ve çok az yakıtı olduğu biliniyor. 26 Temmuz’a kadar Kore ekspedisyonuna ait bir helikopter ile çıkabileceği maksimum yükseklik olan 6000 m. civarında, hava imkan verdiğince aramalar yapıldı ve sürekli Sveticic ile bağlantı kurulmaya çalışıldı. Aramalardan sonuç alınamayınca, ana kampta, Sveticic’in anısına boş bir mezar hazırlandı.
1997 senesinde Cho Sung-dae ve ekibi bu sefer Gasherbrum IV’e, batı duvarını denemek üzere geri döndüler. Kuşatma tekniklerinin hakim olduğu uzun uğraşlar sonunda yüzü bitiren ekip, ana zirveye tam olarak ulaşamadan aynı yüzden iniş gerçekleştirdi. Ekip iniş sırasında, yaklaşık 7000 metre civarında Sveticic’in cesedi ile karşılaştı. Sırtı yüze dönük olarak bir kulvarı dibinde oturur vaziyette bulunan Sveticic’in 7 mm. lik tırmanış ipinin bir kısmı Kore ekibi tarafından ölümünü kanıtlamak amacıyla aşağıya indirildi. Ekipmanları yanında fakat kullanımda olamayan Svetcic’in, inişe hazırlanırken, bitkinlik yada hipotermiden öldüğü tahmin edilmektedir.
KAYNAKLAR:
CURRAN, Jim (1987), K2, Triumph and Tragedy, Houghton Mifflin Yayınevi:Boston
FRISON-ROCHE Roger, JOUTY Sylvian (1996), A history of mountain Climbing, Flammarion Yayınevi:Paris-Newyork
JENSEN Peter, Korean Gasherbrum IV(7925m) Expeditions, Alpinist Magazine No:2 (2003 Bahar)
MANTOVANI Roberto, Casarotto Solitaire, Alpinist Magazine No:5 (2003-04 Kış)
CLIMENT, Jordi, Los Grandes Del Alpinismo: Miroslav Sveticic, (©2003) www.caranorte.com/alpinismo/los_grandes/sveticic/s.php
High Mountain Info (HMI), İngiliz High Magazin’in bir bölümü idi ve kısıtlı olarak www.planetfear.com/climbing/highmountainmag/mountaininfo/index.html adresinde de ulaşılabilmekteydi ancak bu link artık aktif değildir.
High Mountain Info Ocak 96,
High Mountain Info Nisan 96
High Mountain Info Ocak 98
High Mountain Info Temmuz 99
High Mountain Info Ocak 99
Past and present-great sportsman : Renato Casarotto, www.ynews.info
Route maps of Acocagua, www.aconcagua.com
[1] K2 ,Truiph and Tragedy (Jim Curran) bu ilginç yaz hakkında okunabilecek iyi bir kaynaktır.
[2] Güney, Güney-batı sırtı. Magic line ismi, Aynı rotayı 1979 da büyük bir ekspedisyonla birlikte deneyen Reinhold Messner tarafından koyulmuştur.
[3] Casarotto rotasının bu günkü derecesi ise, [ED, 5.10 (UIAA de VI) , A1, 60o ] şeklindedir.
[4] Bubenderfor, 1983 yılında kırdığı Eiger kuzey duvarı çıkış rekorunu(4 saat 50 dakika) 20 sene elinde tutmuş bir isimdir.
[5] Fitz Roy ve solo tırmanış başlığının altına bir parantez açmak gerektiğini düşünmekteyim. Çünkü bu konudan söz edip Dean Potter’in 2002 yılındaki solo tırmanışlarını es geçmemiz haksızlık olur. Bahsi geçen sene Potter, bir değil iki rotayı sololadı. 1600 m’lik Super Canaletta(super colouir)(TD+) rotasını sadece 6 saat 49 dakikada (Bergschrund’dan itibaren), Torre vadisinden 2300 m. lik dikey yükselişle Californiyalı Rotasını(TD+) ise 9 saat 40 dakikada tamamladı. Ancak Fitz Roy masifindeki en hızlı çıkış rekoru hali hazırda, İtalyan Christoph Hainz’ın elindedir. Hainz, Franco-Argentina (ED-) rotasını, ana kamptan 2700 m.lik dikey yükselişle sadece 9 saatte tamamladı. Bu süre halen dağın en hızlı çıkışıdır.
[6] Frank Knez 1980 sonrası Sloven (o zamanlar ki Yugoslavya) alpinizmine yön veren en etkin tırmanıcılardan birisidir.
[7] Parantez içinde verilen dereceler, sırasıyla: alpin derecesi, serbest tırmanış derecesi, yapay tırmanış derecesi, buz derecesi, rota uzunluğu, ve Sveticic’in muhtemel çıkış süreleridir. Bu derecelerden biri yada bir kaçı, her rota için bulunmayabilir.
[8] Bu rota hattı, bugün “Sun Line” olarak adlandırılmaktadır. (ED, VII, A3, 90°)
[9] Bahsi geçen rota La Pargot Rotası olarak da anılır ve duvar üzerinde açılmış ilk rotadır.
[10] 1997 tarihli Master of Stone serisinin 4. filminde Dan Osman, 400 feet uzunluğunda ve V+, IV- zorluğundaki bir rotayı yaklaşık olarak 5 dakikada tamamlamaktadır.
Önemli Not: Bu yazı ilk olarak Takoz Dergisinin 22 nolu sayısında yayınlanmıştır.